Duurzaamheid met de papfles meegeven: een Brusselse crèche erkend als ecodynamische onderneming
Gepubliceerd op 27-06-2025
Wanneer we het over milieubeheer hebben, denken we vaak aan kantoren of ondernemingen in de privésector. Nochtans zit het bewijs dat eender welke organisatie zich kan engageren soms in een onverwacht hoekje. Dat is ook het geval bij de Sainte-Gertrudecrèche, die onlangs het Label Ecodynamische Onderneming binnenhaalde. Deze organisatie heeft al meer dan honderd jaar op de teller staan en toont ons met haar traject dat opvang van de allerkleinsten en goede milieupraktijken hand in hand kunnen gaan.
De klik om van start te gaan
Waarom zou een crèche het Label Ecodynamische Onderneming aanvragen? Voor de Sainte-Gertrudecrèche is het antwoord tweeledig:
“We wilden de vele ecologisch verantwoorde werkwijzen die we er in de opvang al op nahielden in de verf zetten en begeleiding krijgen om daar nog verder in te gaan.”
Maar voor ze van start gingen waren er obstakels die u waarschijnlijk bekend in de oren zullen klinken:
“In het begin twijfelden we, zeker omdat we er tijd in zouden moeten steken […]. Dat we geen andere crèches kenden die het Label al hadden, deed ons ook terugdeinzen: Is dit wel iets voor ons? Is die investering wel de moeite?”
Uiteindelijk maakte de concrete ondersteuning die de helpdesk van het Label aanbood het verschil: “De begeleiding die ter beschikking staat. Het feit dat je op eender welk moment hulp kunt vragen.”
Dankzij die ondersteuning op maat, die de helpdesk van het Label aanbiedt, krijgt u zicht op wat al ingevoerd werd, soms zelfs zonder dat het geformaliseerd is of u er zich echt bewust van bent. Zo kunt u ook voorrang geven aan de meest relevante acties om het Label te verkrijgen en stap voor stap vooruitgang boeken met handvaten aangepast aan uw sector. U staat er met andere woorden nooit helemaal alleen voor.
Een doodgewone realiteit, maar de aanzet was al gegeven
De gemeentelijke crèche Sainte-Gertrude is al meer dan een eeuw actief in Etterbeek en vangt 49 kinderen tussen 2 en 36 maanden op in een gebouw met een geklasseerde gevel. Het team bestaat uit 22 mensen en beschikt over een buitenruimte met een tuin, een zandbak en een binnenplaats.
Daarnaast is het echter vooral de dagelijkse manier van werken van de crèche waaruit een vorm van engagement blijkt, zelfs nog voor het traject voor het Label in gang werd gezet.
“We gebruikten natuurlijke onderhoudsproducten of producten met een label, zoals witte azijn of een ecologisch vaatwasmiddel. Er was een doos met geschonken kledij waaruit gezinnen mochten nemen wat ze konden gebruiken, en we gaven de voorkeur aan herbruikbaar vaatwerk […].”
Een aantal gewoonten waren al goed verankerd in de organisatie:
“Wij gebruikten geen industriële bereide gerechten en zetten wekelijks al een vegetarisch gerecht op het menu.”
Die keuzes worden vaak afgedaan als gezond verstand maar zijn eigenlijk een waardevolle stap in een transitieaanpak. Dat is net een van de rollen van de helpdesk van het Label Ecodynamische Onderneming: de goede praktijken die al ingevoerd zijn, maar die we misschien niet als zodanig herkennen, onder de aandacht brengen, en ze laten renderen in een traject om het Label te verkrijgen.
Wat tal van structuren al doen zonder het als zodanig te formuleren kan met andere woorden een basis vormen om op terug te vallen in hun aanpak voor milieubeheer. Velen hebben die reflexen in hun dagelijkse manier van werken. Meestal zien ze die niet als een eerste stap richting een geformaliseerd engagement voor het leefmilieu. Nochtans tellen die inspanningen ook en kunnen ze de basis vormen voor een meer gestructureerde ecologisch verantwoorde transitie, binnen handbereik van elke organisatie. Het Label helpt immers om structuur aan te brengen in die bestaande inspanningen, maar het moedigt ook aan om nieuwe acties door te voeren.
Concrete effecten, een dynamiek die transformatie teweegbrengt
Toen de aanpak eenmaal van start was gegaan, kon het team van de Sainte-Gertrudecrèche al snel de voordelen van het labelingproces vaststellen:
“Het hielp ons om verder te gaan, door nieuwe goede praktijken in te voeren en ons dagelijks werk nog zinvoller te maken.”
Die dynamiek had een impact op verschillende niveaus. Eerst en vooral op de interne werking:
“Het zorgde voor meer samenhang in het team, dat samen naar een gemeenschappelijk doel toewerkte, en het zorgde voor een echte bewustwording rond actuele milieuproblemen.”
Daarnaast ook op praktisch vlak, met meetbare resultaten:
“We hebben ook concrete effecten vastgesteld, zoals een daling van onze water-, gas- en elektriciteitsfacturen.”
Maar ook op dagelijkse praktijken, zoals het maaltijdbeheer:
“Dankzij deze aanpak zijn we bepaalde verankerde gewoonten in vraag gaan stellen, zoals het maaltijdbeheer. Toen we naar voedselverspilling gingen kijken, ontdekten we dat 50% van wat we klaarmaakten in de vuilnisbak belandde. Dat cijfer heeft ons aangezet om concreet in actie te komen en dat sterk te verminderen.”
Erop terugblikkend heeft het team een heldere boodschap:
“Door voor het Label te gaan kun je bepaalde vastgeroeste gewoonten onder de loep nemen, concrete besparingen doen en vooral het team samenbrengen rond een zinvol project.”
En voor alle organisaties die nog twijfelen:
“Het is een traject dat op alle niveaus verrijkend is.”
Dus waarom niet dezelfde weg als de crèche inslaan?
Nu ze het Label te pakken heeft, denkt de Sainte-Gertrudecrèche nog lang niet aan stoppen en gaat ze op hetzelfde élan verder. Er borrelen nieuwe ideeën op, eenvoudig maar mét impact:
“Wekelijks twee vegetarische gerechten aanbieden, een composthoop opstarten, met de kinderen en de kok een moestuintje aanleggen, en regenwater opvangen om het te gebruiken voor het sanitair.”
Die mogelijke opties tonen dat de transitie niet noodzakelijk voortkomt uit revoluties, maar uit een opeenvolging van kleine stappen, aangepast aan de realiteit op elk terrein. Elke organisatie kan het op haar tempo doen, zonder alles op zijn kop te zetten.
Zoals uit het voorbeeld van de crèche blijkt, is geen enkele organisatie te klein, te atypisch of te zeer in beslag genomen door alledaagse beslommeringen om zich in te zetten. Het belangrijkste is eraan durven beginnen, en het Label staat klaar om u daarbij te begeleiden.
En u, ziet u in uw organisatie goede praktijken die uw milieu-impact beperken? Het Label Ecodynamische Onderneming zou wel eens de springplank kunnen zijn om wat u al doet te structureren, uit te spelen en uit te breiden.